Niealimentacja – uporczywe uchylanie się od alimentów – co zrobić?

Alimenty są świadczeniami, które przysługują krewnym niebędącym w stanie utrzymać się w sposób samodzielny. Najczęściej sytuacja ta ma miejsce, gdy dochodzi do rozstania lub rozwodu pary, a w czasie trwania związku pojawiły się na świecie dzieci. Wówczas to właśnie one najprawdopodobniej pozostaną beneficjentami świadczenia. Niestety rodzice nie zawsze wypełniają obowiązek regularnego wypłacania alimentów. Co robić w sytuacji, w której następuje tak zwana uporczywa niealimentacja? Czy można taką osobę podać do sądu i odzyskać świadczenie? Kiedy były małżonek lub małżonka zobowiązani do wypłacania alimentów mogą uniknąć konsekwencji ich nieuiszczania? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z uchylaniem się od obowiązku alimentacyjnego znajdziesz w naszym artykule.

Uchylanie się od alimentów – zapisy kodeksu karnego

Obowiązek wypłacania alimentów – jako jednej z form zaspokajania potrzeb rodziny – ustanawiają zapisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które mają zastosowanie między innymi w trakcie opracowywania ustaleń rozwodowych w przypadku małżeństw posiadających dzieci. Oprócz tych przepisów, w prawie funkcjonuje również penalizacja (a więc karanie) uchylania się od alimentów. Zapisów dotyczących tej kwestii należy już poszukiwać w kodeksie karnym.

I tak paragraf 1 artykułu 209 mówi o tym, że osoba uchylająca się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. W praktyce, aby można było skorzystać z tego przepisu, małżonek lub małżonka muszą wytworzyć zaległość alimentacyjną równą lub wyższą kwocie co najmniej trzech świadczeń okresowych lub muszą spóźnić się z zapłatą świadczenia innego niż okresowe o co najmniej 3 miesiące.

Więcej informacji o samym procesie uzyskiwania alimentów znajduje się w tekście Alimenty – na rodzica, na małżonka, na rodzeństwo, do którego lektury serdecznie zachęcamy.

Kara za uchylanie się od płacenia alimentów

Jak zostało to wspomniane, karą za uchylanie się od płacenia alimentów może być grzywna, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności na okres jednego roku. Warto również wiedzieć, że jeśli osoba niepłacąca alimentów swoim postępowaniem naraża drugą stronę na to, że nie może ona zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych – zarówno swoich, jak i dziecka – wówczas naraża się na surowsze kary, tj. konieczność uiszczenia grzywny, karę ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do dwóch lat.

Uchylanie się od płacenia alimentów – kiedy jest usprawiedliwione?

Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego nie zawsze będzie zakwalifikowane jako przestępstwo – w niektórych sytuacjach osoba, która nie wypłaca świadczenia, nie zostanie pociągnięta do odpowiedzialności. O jakie okoliczności chodzi?

• Jeśli osoba zobowiązania do wypłacania alimentów nie uiszcza ich w wyniku działania nieumyślnego – przykładowo, przez pobyt w szpitalu lub w placówce leczniczej, pobyt w więzieniu (przy czym w tym przypadku, aby nie musieć płacić alimentów, nie może mieć również źródła dochodu) czy popadnięcie w ubóstwo i fizyczną niemożność łożenia na dziecko lub innego członka rodziny.
• Jeśli osoba uchylająca się od alimentów uiści całą zaległą kwotę do 30 dni od przesłuchania jej w sprawie uporczywej niealimentacji, wówczas sąd może odstąpić od wymierzenia kary wobec oskarżonego lub oskarżonej.

Co zrobić, gdy były partner nie realizuje obowiązku alimentacyjnego?

W przypadku braku uiszczania comiesięcznej kwoty alimentów przez byłego męża, żonę czy rodzica dziecka, z którym druga osoba postanowiła się rozstać i przy jednoczesnym braku okoliczności „usprawiedliwiających”, można skorzystać z kilku możliwości wyegzekwowania zaległych płatności.

•  Zwrócenie się do komornika sądowego z wnioskiem o wszczęcie egzekucji

To właśnie w tym piśmie można wskazać, z jakich składników majątku dłużnika będzie możliwe przeprowadzenie egzekucji (jeśli jednak nie zostaną one wskazane, wówczas komornik samodzielnie ustali, czy egzekucji może dokonać – przykładowo – z oszczędności zgromadzonych przez osobę uchylającą się od obowiązku alimentacyjnego lub z jego nieruchomości).

•  Złożenie zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa uporczywej niealimentacji

W momencie, w którym dłużnicy otrzymują przeciwko sobie akt oskarżenia, w wielu przypadkach decydują się uiścić zaległe alimenty, by uniknąć kary oraz wyroku sądowego.

•  Złożenie pozwu o alimenty przeciwko dziadkom dziecka

Ta droga jest możliwa wówczas, gdy osoba mająca pierwotnie płacić świadczenie nie jest do tego zdolna (przykładowo, z uwagi na ciężką, przewlekłą chorobę, popadnięcie w ubóstwo) lub uchyla się od nałożonego na nią obowiązku i pozostaje „nieuchwytna” – wyjechała za granicę lub ukrywa się przed wierzycielami.

•  Zgłoszenie się o wsparcie z Funduszu Alimentacyjnego

Ta droga jest zazwyczaj ostatnim wyborem wierzycieli – z uwagi na niską kwotę comiesięcznego świadczenia, a także restrykcyjne kryteria dochodowe przyznania wsparcia z Funduszu Alimentacyjnego. Jeśli jednak poprzednie drogi zawiodły, wówczas można wykorzystać takie wyjście.

Jeszcze jedną opcją, która pozwoli wierzycielom odzyskać pieniądze, jest procedura „alimentów wstecz”, o której wyczerpująco pisaliśmy już w jednym z naszych poprzednich tekstów – Alimenty wstecz – jak odzyskać zaległe alimenty. W przypadku chęci uzyskania wsparcia w tej materii, zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami poprzez zakładkę Porady prawne.